(Από την ομιλία Κ. Κατσιγιάννη που έγινε στις 30/5/2017 στο Αιγάλεω)

ΛΙΒΙΣΙ

• Tο Λιβίσι με τα περίπου 800 σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής παρέμεινε αμιγώς Ελληνικό μέχρι το 1923 οπότε εγκαταλείφθηκε και σταμάτησε κάθε ζωή, έκτοτε δε τα σπίτια παραμένουν ερειπωμένα.
• Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόκειται για τον μοναδικό οικισμό της Μικράς Ασίας, όπου ουδέποτε δημιουργήθηκε και λειτούργησε τζαμί.
• Ήδη από τη δεκαετία του ’80 ξεκίνησαν λόγω και της βαθμιαίας ανάπτυξης του τουρισμού να διατυπώνονται απόψεις και σκέψεις για τη διάσωση του οικισμού και της ευρύτερης περιοχής.
• Το 1998 η TURSAB (Ένωση των τουριστικών γραφείων της Τουρκίας), σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό επιμελητήριο του Fethiye, ζήτησε άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού για την ανακαίνιση των δύο κύριων εκκλησιών και του κτιρίου του Παρθεναγωγείου με πλήρη σεβασμό προς την ιστορία και την αρχιτεκτονική.
• Στις 17 Ιουλίου 2000 σε ειδική τελετή, που έγινε στο Λιβίσι, η TURSAB και το αρχιτεκτονικό επιμελητήριο της περιοχής υπέγραψαν πρωτόκολλο συνεργασίας για την ανακαίνιση των εκκλησιών και την ανακήρυξη του Λιβισιού ως χωριό φιλίας και ειρήνης.
• Μέσα σε λίγους μήνες εκπονήθηκαν τα σχέδια από νεαρούς αρχιτέκτονες και τους καθηγητές τους από διάφορες χώρες της Μεσογείου και από Πανεπιστήμια της Τουρκίας. Τα σχέδια αφορούσαν αρχικά στις δύο κύριες εκκλησίες.
• Επίσης, διατυπώθηκαν προτάσεις για την τουριστική αξιοποίηση των γύρω από το χωριό περιοχών με άξονα τον οικολογικό τουρισμό. Ακόμη, έγιναν σχέδια αποτυπώσεων του παρθεναγωγείου και τεσσάρων τύπων σπιτιών.
• Το Ελληνικό τμήμα του ICOMOS έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το Λιβίσι με επίσκεψη επί τόπου το 2001 και με λήψη πολλών φωτογραφιών καθώς και με προτάσεις για συμπληρωματικές αποτυπώσεις.
• Επίσης, σε συνεργασία των δύο ICOMOS, Ελλάδος και Τουρκίας, εκδόθηκε το 2002 ελληνοτουρκικό ημερολόγιο με θέμα το Λιβίσι.
• Από 28/7 μέχρι 3/8/2003 έγινε στο Λιβίσι πολιτιστικό φεστιβάλ νεολαίας με υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διοργάνωση από την AEGEE (ευρωπαϊκή οργάνωση νέων). Στο φεστιβάλ αυτό πραγματοποιήθηκαν διάφορες εκδηλώσεις, όπως τραγούδι, χορός, θέατρο, ενώ λειτούργησαν, παράλληλα, και εργαστήρια ζωγραφικής για νέους καλλιτέχνες.
• Το 2012 το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας δημοσίευσε προκήρυξη εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη μίσθωση τμήματος του οικισμού για 49 χρόνια προκειμένου να δημιουργηθεί τουριστική εγκατάσταση 300 κλινών σε επιφάνεια 222 στρεμμάτων. Ακόμη, από τα 700 υφιστάμενα σπίτια, σύμφωνα με την προκήρυξη, προβλεπόταν ότι θα ανακαινιστούν το 30% κατά μέγιστο, ήτοι 210 σπίτια.
• Επίσης, στην περιοχή προβλεπόταν ότι θα γίνουν: μουσείο, περίπτερο πληροφόρησης, κιόσκι για αγορές, κτίριο υποδοχής, χώροι άθλησης κ.α
• Σημειωτέον ότι το Λιβίσι περιλαμβάνεται σε μια ευρύτερη περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ενώ, ταυτόχρονα, αποτελεί και αρχαιολογικό χώρο 3ου βαθμού, σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία.
• Τον Οκτώβριο του 2014 και ενώ η προκήρυξη ίσχυε ακόμη, οργανώθηκε στη δημαρχιακή αίθουσα του Fethiye, με πρωτοβουλία του συλλόγου αρχιτεκτόνων του νομού Muğla και του Δήμου, το ετήσιο συνέδριο των Τούρκων και Ελλήνων αρχιτεκτόνων από τα Δωδεκάνησα κατά το οποίον υπήρξαν παρουσιάσεις και για το Λιβίσι.
• Κατά τη διάρκεια της ομιλίας μου, που αφορούσε τη διάσωση του Λιβισίου, τόνισα, μεταξύ των άλλων, και την ανάγκη προστασίας του ιστορικού και παραδοσιακού οικισμού από τις φθορές που έχει υποστεί και υφίσταται λόγω των καιρικών συνθηκών. Επίσης, ότι είναι απαραίτητη η ανακαίνιση ενός τουλάχιστον λιβισιανού σπιτιού, η κατασκευή ενός μουσείου μνήμης και ενός εργαστηρίου για νέους αρχιτέκτονες και ερευνητές.
• Ως προς το προωθούμενο τότε πρόγραμμα αξιοποίησης του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, όλοι ανεξαιρέτως οι σύνεδροι ήταν αντίθετοι με τη δημιουργία τουριστικής εγκατάστασης.
• Η άποψή μου ήταν, και είναι, και σε αυτό συμφωνεί και η πρόεδρος των αρχιτεκτόνων του Fethiye Sema Koumyol, ότι δεν χρειάζονται να προστεθούν νέες κλίνες στο Λιβίσι, αφού σε μικρή απόσταση υπάρχουν συνολικά περί τα 50.000 κρεβάτια σε ξενοδοχεία και ξενώνες, πιο ειδικά στο θέρετρο Oludeniz, που είναι από τα ωραιότερα θέρετρα της Τουρκίας.
• Επίσης, τυχόν μεγάλα έργα θα απέβαιναν μοιραία για τον παραδοσιακό χαρακτήρα του οικισμού αφού μόνο το άνοιγμα νέων δρόμων θα κατέστρεφε τα υπάρχοντα πέτρινα μονοπάτια.
• Τελικά, πριν από δύο χρόνια η διαδικασία δημιουργίας μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων δεν προχώρησε, κατόπιν απόφασης του Υπουργείου, ίσως λόγω και των αντιδράσεων των κατοίκων.
• Σήμερα, 95 χρόνια μετά το 1922, ο οικισμός του Λιβισίου παραμένει στην ίδια κατάσταση, ερειπωμένος, χωρίς να έχει γίνει καμιά παρέμβαση. Αποτελεί δε μουσειακού χαρακτήρα αξιοθέατο αφού το επισκέπτονται δεκάδες τουρίστες σε καθημερινή βάση. Το μόνο που έχει γίνει τα τελευταία πέντε χρόνια με πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας που έχει αναλάβει τη διοίκηση και διαχείριση του χώρου (πολλοί αμφισβητούν τη νομιμότητα αυτής της πράξης) είναι η στοιχειώδης περίφραξη και η “φύλαξη” μέρους της έκτασης, ενώ έχει θεσπιστεί και εισιτήριο εισόδου της τάξεως των 2 ευρώ.

Εταιρεία Ιστορικών ερευνών "Λυκία"